Chân mày khoa trương sự kiều diễm của khuôn mặt, thì mắt lại là một thứ nhỡn tuyến sắc bén của linh hồn, phát xuất từ linh hông và nói lên tâm não . Do mắt, chúng ta có thể đọc được dễ dàng bản tánh cũng như phản ứng trong tâm não của mỗi người .

     Chúng ta có thể qui định giá trị cho đôi mắt như thế này: mắt thông minh, mắt lãnh đạm, mắt khờ khạo, mắt đa tình ... Đó là tâm lý xét đoán . Không chỉ thuần có đôi mắt, mà còn phải dung hoà với những nét phô bày trên khuôn mặt nữa . 
Về phương diện phân tách đôi mắt, chúng thử lấy 1 thí dụ như thế này: thử vẽ trên giấy 2 khuôn mặt giống nhau, mắt cũng giống nhau. Nhưng trong 1 khuôn mặt chúng ta vẽ miệng xệ xuống, khuôn mặt kia miệng lại vảnh lên . Chúng ta sẽ thấy rất rõ ràng ở trường hợp: 
-         Trường hợp thứ nhứt, đôi mắt buồn . 
-         Trường hợp thứ hai, đôi mắt tươi cười . 
Chỉ 2 thí dụ cụ thể như trên, cũng đủ để chúng ta có 1 kết luận: đôi mắt là cánh cửa sổ mở cho thấy tâm hồn của con người . 
Chúng ta còn 1 điểm đặc biệt khác, dùng quan sát giá trị của mắt là: 
-Với đôi mắt bình thường, khoảng cách nhau sẽ bằng với chiều ngang của 1 mắt và chiều cao của 1 mắt đo theo 2 mí trên và dưới khi mắt mở ra, sẽ bằng phân 1/2 của chiều dài mắt ấy . 
Chúng ta có những giá trị khác nhau về đôi mắt như thế này: 
-         Mắt dang ra, người giàu tưởng tượng . 
-         Mắt gần lại, người có qui cũ, có óc minh bạch . 
-         Mắt mặt dang xa gốc mũi hơn mắt trái, người có nhiều tưởng tượng đẹp về tinh thần . 
-         Mắt trái dang xa gốc mũi hơn mắt mặt, người giàu tưởng tượng và nhiều trực giác . 
-         Mắt gần chân mày, người có tánh khinh thường, hay chỉ trích . 
-         Mắt xa chân mày, người nhẹ dạ, nhát gan 
-         Mắt lộ, người bồng bột quá đáng, hay hành động nghịch thường . 
-         Mắt cùng màu sắc với da, người ưa mơ mộng, hay vẽ vời những sự mộng ảo . 
-         Mắt sâu, người có nghị lực, chịu suy nghĩ, ít nói . 
-         Mắt lồi (hay mắt ốc), người rắc rối, lắm lời . 
-         Mắt lồi có vẻ lờ đờ, mi dày, người ham ăn, đần độn, dâm dật . 
-         Mắt như mở to, người khẩu khí, trung trực 
-         Mắt chìm trong mi, người quỉ quyệt, nhiều tính toán nhưng có tài giao thiệp . 
-         Mắt nhỏ, tròn, sâu, lóng lánh, người minh mẫn, sáng suốt, khéo léo . 
-         Mắt nhiều tròng trắng bao quanh con ngươi, người bồng bột, khát vọng, dễ hờn giận . 
Ngoài những cá tánh trên, mắt còn có những giá trị khác nhau tùy theo hình thức, màu sắc và cái liếc nhìn nữa . 
Về hình thức, chúng ta nghiên cứu được như sau: 
-         Mắt to, người tiêu cực, duy tâm. 
-         Mắt nhỏ, người tích cực, hoạt động . 
-         Mắt nghiêng có đuôi quớt lên, người sống động, vui tính . 
-         Mắt nghiêng, đuôi cong về phía dưới, người yếu bóng vía, mơ mộng, dễ chán nản . 
-         Mắt ngang, người thiết thực, bình dị, tích cực . 
-         Mắt có con ngươi to, người thần kinh dễ căng thẳng . 
Về màu sắc, chúng ta tìm thấy: 
-         Mắt trong, người nhác nhúa, mềm dịu, thiếu cương quyết 
-         Mắt xanh trong, người kín đáo, nhu mì 
-         Mắt xanh, người thích ở 1 chỗ . 
-         Mắt màu măng, người thích rày đây mai đó . 
-         Mắt màu đất lợt, người bạo dạn, hung hăng. 
-         Mắt màu đất sậm, người giàu nghị lực tinh thần cũng như vật chất, ham xoay sở . 
-         Mắt màu xám hoặc xanh lợt, người suy tư . 
-         Mắt đen, người hách dịch, bồng bột . 
Chót hết, cái liếc của một người, nhứt là phái nữ, càng có nhiều ý nghĩa, mà chúng ta cần ghi nhận: 
-         Cái nhìn nóng bỏng, người dạt dào tình thương 
-         Cái nhìn nguội lạnh, người thiếu tình cảm 
-         Cái nhìn đục, người khờ khạo, nhu nhược và đa sầu 
-         Cái nhìn tươi, người nhanh trí . 
-         Cái nhìn chăm chú, người trầm mặc 
-         Cái nhìn sâu, người thâm hiểm 
-         Cái nhìn óng ánh, người vui tính, thông minh. 

Trích Nghệ thuật xem tướng